MBINU ZA MSINGI ZA KUTHIBITI MAGONJWA NA WADUDU KATIKA KILIMO CHA MBOGA

Chagua udongo usiokuwa na magonjwa ya mboga unayotaka kuzalisha.
Tumia  mbegu  bora,  kwani  baadhi  ya  magonjwa  hutokana  na mbegu.
Hakikisha kuwa vitalu, bustani na sehemu ya kuhifadhi mboga ni safi.  Uchafu  na  magugu  huvutia  magonjwa  na  wadudu waharibifu.
Toa  majani  au  mimea  iliyokwisha  ugua,  na  ichome  moto  au ifukie.
Panda  mazao  muda  unaotakiwa  ili  kukwepa  baadhi  ya magonjwa ya msimu.
Epuka  kupanda  mboga  ya  jamii  moja  katika  eneo  moja  kwa misimu mingi mfululizo. Mfano Nyanya, Pilipili Hoho, Ngogwe na Viazi mviringo ni jamii moja ya Solanaceae. Mazao haya hayapaswi kupandwa eneo  moja  kwa misimu mfululizo.
Changanya mazao au mimea ambayo inafukuza magonjwa na wadudu kama vile mimea inukayo.
Epuka kuchanganya mboga na baadhi ya mazao yanayovutia magonjwa au wadudu katika bustani yako. Mfano mazao kama mipapai  na  bamia  huvutia  nzi  wadogo  weupe  wanaoeneza ugonjwa wa “ukoma wa nyanya”.
Mwisho,  tumia  madawa  ya  asili  na  viwandani  ili  kupunguza kuenea kwa magonjwa na wadudu. 

•   Kwa usalama wa mlaji, unashauriwa kupiga madawa hasa ya viwandani siku 14 kabla ya kuvuna mboga. Pia epuka kupiga madawa mara kwa mara.
• Epuka  Kupiga  dawa  ya  aina  moja  mara  kwa  mara  dhidi  ya ugonjwa au mdudu wa aina moja   kwani   kufanya   hivyo huwafanya wadudu kujenga sugu dhidi ya dawa hiyo.
• Epuka  kupiga  dawa  wakati  wa upepo  mkali au jua kali sana kwani kiasi kikubwa cha dawa kinaweza kupotea hewani. Pia usipige dawa wakati wa mvua (mara tu kabla ya mvua) kwani maji ya mvua yataosha na kupunguza nguvu ya dawa.
• Piga  dawa  wakati  wa  asubuhi  hasa  kukinga  magonjwa  ya ukungu yapendayo unyevunyevu. Kwa kuzuia wadudu, ni vizuri kupiga  dawa  wakati  wa  jioni.  Wakati  wa  jioni  dawa  huua wadudu zaidi kwani hukaa muda mrefu juu ya majani kabla ya nguvu yake kuharibiwa na jua.
•  Weka  kiwango   cha  dawa  kama  ilivyo  elekezwa   na watengenezaji  au watalaam. Kiasi kidogo cha dawa katika maji hufanya viini vya magonjwa na wadudu kuwa sugu.
• Zingatia kuwa kiasi cha sumu ndani ya kasha au kopo la dawa hutofautiana kati ya kampuni na kampuni iliyotengeneza. Ikiwezekana tafuta ushauri kwa muuza madawa au wataalam waliokaribu nawe.
• Piga dawa ya kutosha sehemu zote za mmea kwani baadhi ya wadudu  au magonjwa  hukaa na kushambulia  sehemu  ya chini ya majani.
• Andaa  vizuri  bomba  la kupigia  dawa  kabla  ya kuchanaganya dawa na maji ili dawa iweze kutoka vizu
  ri.
• Madawa   hutofautiana   sana   nguvu   za  kuua   wadudu,   hivyo changua madawa yanayofaa kufuatana na ugonjwa na wadudu.

• Hayajafanyiwa   utafiti   wa  kutosha ukilinganisha   na yale   ya viwandani. Mfano, nitumie dawa ipi inayofaa kwa mdudu yupi?.
• Yanakinga zaidi  mboga  dhidi ya  wadudu   waharibifu   kuliko magonjwa.
• Uwiano wa kuchanganya dawa na maji bado haujulikani vizuri. Mfano, niweke kiasi gani cha dawa katika kiasi gani cha maji?
• Kwa kuwa nguvu   yake ni kidogo, hayatafaa kuzuia mashambulizi makubwa ya magonjwa au wadudu.

• Je unapata changamoto ya kujua dawa zipi zinafaa kwenye magonjwa au wadudu kwenye mazao yako?
• Je shamba lako limekubwa na magonjwa au wadudu na hujui cha kufanya?
• Je ungependa kufahamu gharama zinazohitaji kwenye kilimo cha vitunguu na namna unavyoweza kujua makadirio ya faida utakayoipata?
• Je Ungependa kulima Kilimo cha Uhakika Cha Zao lolote? Hata kama huna elimu ya Kilimo?
• Je unatamani Kulima kilimo biashara cha zao lolote ila hujui uanzie wapi?
• Watu wengi hua wanasikia stori za namna ya kupata faida kubwa kwenye kilimo, lakini wakiingia wanajikuta hawapati matokeo sawa na walivyosikia zile stori/hadhithi. Na wakati mwingine wanapata hasara kabisa. Je unajua kwanini?

• CBA itakusaidia kujua Rasilimali na gharama zinazohitajika kwenye uwekezaji wa kilimo unachotaka kufanya. Hii itakusaidia kufanya maamuzi ya kuendelea na wazo la kulima zao hilo au itakubidi ufanye zao lingine.
• CBA itakusaidia kujua mgawanyiko wa gharama zinazohitajika. Mfano kama kilimo cha vitunguu kinahitaji mtaji wa milioni 2. Haina maana kwamba lazima uwe na hizo milioni mbili ndio uanze kilimo cha Vitunguu. Inaweza kua inahitajika laki 5, halafu baada ya mwezi ikahitajika milioni moja, halafu mwishowe ikahitajika laki 5. Sasa bila kujua mgawanyiko huo unaweza kudhani ni ngumu kufanya kilimo cha vitunguu kwasababu ya mtaji mkubwa unaohitajika, kumbe unaweza kuanza na kiasi fulani. CBA itakupa picha kamili kwenye hilo.
• CBA itakusaidia kujua makadirio ya mavuno na mapato yatakayotokana na Kilimo cha zao unalotaka kufanya. Hakuna mtu anayependa kufanya kitu bila kujua manufaa ya kile anachokifanya. Hivyo CBA itakupa picha ya kile utakachokipata.